Inspektori i Lartë i Drejtësisë z. Artur Metani ka dhënë një intervistë për gazetaren Anila Hoxha, në televizionin Top Channel, lidhur me procesin e ankimimit dhe hetimin e procedimin e magjistratëve. Lidhur me ankimimin për veprime a mosveprime të magjistratëve, Inspektori i Lartë i Drejtësisë evidentoi rëndësinë që ka paraqitja e një ankesë pranë institucionit, pasi në këtë mënyrë, ankuesi, qytetar apo institucion e ka mundësinë, që në rast se nuk i pëlqen vendimi i ILD-së mbi ankesën e tij, mund ta ankimojë më tej, tek Këshilli përkatës, tek Këshilli i Lartë Gjyqësor, nëse është ankuar për gjyqtar dhe Këshilli i Lartë i Prokurorisë nëse është ankuar për prokuror. Z. Metani nënvizoi se patjetër që ligji parashikon edhe nisjen e një hetimi kryesisht, dhe ky është diskrecion i Inspektorit të Lartë të Drejtësisë, por në këtë rast, nëse vendimi i hetimit kryesisht nuk pëlqehet, ai nuk është i ankimueshëm.
I pyetur nga gazetarja nëse ILD ka nisur një verifikim, mbi rastin e dërgimit me qëndrim në shtëpi të ish ministrit të Brendshëm Saimir Tahiri, Inspektori i Lartë i Drejtësisë u shpreh: “Kjo pyetje m’u bë edhe në Kuvend, kur bëra raportimin vjetor të institucionit në seancë plenare. Përgjigja që dhashë atje ishte që deri në atë moment, ILD nuk ka nisur një hetim, sepse për aq sa ishte komentuar, apo deklaruar në media, nuk kishte ende një arsye të rëndësishme për ta bërë ILD-në, të ndërmerrte një hetim. Çështja është në ndjekje padyshim, për të parë se çfarë po ndodh. Por nga ana tjetër duhet evidentuar edhe fakti, që nuk ka një ankesë për këtë rast. Dhe pse e evidentoj këtë? Për mua është shumë e rëndësishme që të kuptohet, që ne duhet të përdorim dhe duhet të kuptojmë të përdorim sistemin e ankesave ndaj gjyqtarëve. Ankesat ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve nuk bëhen në ambiente publike, me deklarata publike, apo megjithë respektin për punën e medias, në media. Kjo nuk është mënyra e duhur. Unë e kuptoj median, por dua të më kuptoni edhe ju, në këtë që po them. Ka një çështje ligjore shumë të rëndësishme. Kur ILD-ja merr një ankesë nga një qytetar, e nëse qytetari nuk është i kënaqur me vendimin e marrë nga ILD-ja, ai ka të drejtën ta ankimojë në Këshillin përkatës, të Prokurorisë apo Gjyqësorit. Nëse ILD-ja fillon një çështje me iniciativën e vet, kushdo që mund të jetë i pakënaqur nga vendimi i marrë nga ILD-ja, nuk ka më të drejta ankimuese. Unë do të doja që vendimmarrjet e mia si Inspektori i Lartë i Drejtësisë të jenë të ankimueshme. Unë s’kam asnjë situatë për të diskutuar. Prandaj unë këmbëngul, kam tre vite që e them, se e vetmja mënyrë për t’ju drejtuar ILD në mënyrë kushtetuese është bërja e ankesës.“
Në përgjigje të kërkesës për koment nga gazetarja mbi kërkesën e z. Berisha për dorëheqjen e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë, z. Metani tha: “Unë nuk kam dëshirë të merrem me komente politike, por do respektoj pyetjen tuaj. Për rastin konkret, por edhe kujdo tjetër, që ka ankesa apo akuza ndaj Inspektorit të Lartë të Drejtësisë ose Artur Metanit, i them që të shkojë në prokurori. Së dyti, cdokush që kërkon të intimidojë ose të ndikojë, apo të bëjë presion në punën e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë, ta harrojë! Ta harrojë!”
***
Intervista e plotë e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë dhënë gazetares Anila Hoxha për Televizionin Top Channel
Gazetarja Anila Hoxha: Për çfarë ankohen më së shumti shtetasit shqiptarë pranë ILD?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Shtetasit shqiptarë ankohen pranë ILD-së për prokurorë dhe gjyqtarë, pretendimet e të cilëve lidhen me zvarritjen e gjykimeve, zvarritjen e hetimeve, ankesa për vendimmarrje të caktuara, apo zbardhje me vonesë të vendimeve të gjykatave. Tipologjia e fundit e ankesave lidhur me zbardhjen me vonesë të vendimeve është shtuar së fundmi. Kjo ka përbërë shkak, që Inspektori i Lartë i Drejtësisë të nisë inspektimin në mars për këtë çështje. Jemi në përfundim të inspektimit tematik dhe po prodhohen rezultate, të cilat do të bëhen publike. Por ajo që dua të theksoj këtu është një balancë e rëndësishme, që duhet ruajtur, edhe me Inspektorin e Lartë të Drejtësisë, për ta kuptuar të tërë, që zbardhja e një vendimi të një procesi gjyqësor është shumë i rëndësishëm, edhe për të drejtën e ankimimit të qytetarëve. Por ama nuk duhet të ndodhë dhe nuk do doja të ndodhë, që për shkak të këtij nxitimi, gjyqtarët të shkruajnë me gabime, siç ka ndodhur në raste të caktuara. Prandaj padyshim ngarkesa e punës së magjistratëve, padyshim lodhja, e pritshmëritë e qytetarëve bëjnë të vetën. Por për të pasur një drejtësi dhe proces gjyqësor profesional të drejtë, të bazuar në fakte është e qartë që duhet balancuar, duke pasur parasysh edhe interesi publik, natyrisht i qytetarëve, por edhe ngarkesa e gjyqtarëve. Jo për të mbrojtur gjyqtarët dhe prokurorët, padyshim nuk është kjo, por për të kuptuar realitetin, në të cilin ndodhen gjykatat dhe prokuroritë sot.
Gazetarja Anila Hoxha: A disponon ILD një shifër të ankesave të qytetarëve, të ndara, sa është përqindja e ankesave drejtuar kundër gjyqësorit dhe sa ndaj organit të akuzës?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Këto statistika janë publike. Ne i kemi paraqitur edhe në Parlament. Ka më shumë ankesa për gjyqtarët, sesa për prokurorët. Është e natyrshme të ketë për gjyqtarët, sepse gjykatat janë vendimmarrësja e fundit e procesit gjyqësor. Kështu që numri më i lartë i ankesave vjen për gjyqtarët. Përgjithësisht vjen për gjykatat e rëndësishme në vend, si Tirana ose Vlora, sepse padyshim problematikat më të mëdha sociale janë në këto dy qytete, ku ka edhe më shumë popullsi dhe më shumë interesa që konfiktojnë njëri-tjetrin. Por, po i shohim të gjitha me prioritet, duke mos harruar edhe qytetet e vogla, sepse drejtësia është kudo njëlloj, gjykatat janë kudo njëlloj dhe fenomenet që cënojnë imazhin e drejtësisë janë njëlloj, si në gjykatat e vogla, si në gjykatat e mëdha.
Gazetarja Anila Hoxha: Kur themi që zvarritet zbardhja e hetimeve dhe zvarriten proceset, e keni fjalën kryesisht për gjykime civile, të cilës natyrë dhe kur themi që qytetarët ankohen për zvarritje të hetimeve, flasim për çështje pronash, apo zvarritje të hetimeve për persona që janë me statusin e të paraburgosurit?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Atëherë janë të gjitha. Ka më shumë pretendime për zvarritje gjykimesh, zbardhje vendimesh për shkak, ose për raste civile, por padyshim nuk përjashtohen edhe ato të karakterit që ju thoni, penale. Ndërsa për zvarritje të hetimeve ka në të dyja rastet, civile dhe penale, por çështjet penale janë më të pakta, ndërsa civilet zënë vendin më të madh, sepse e tillë është edhe natyra e interesave mendoj unë, në përditshmërinë tonë.
Gazetarja Anila Hoxha: Ju keni nisur një inspektim tematik, që u takon zvarritjeve në prokurori dhe në gjykatë. A ka ndikuar zbatimi i hartës së re gjyqësore në stokun e dosjeve dhe zvarritjen e tyre?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Kjo mbetet për t’u parë, pas rezultateve të inspektimit tematik. Mendimi i parë është padyshim, që do kishte efektin e vet, sepse një mënyrë e re organizimi, padyshim që është një mënyrë e re e të ngarkuarit të punës dhe një gjyqtar i mësuar me një dinamikë pune, do përballet në Tiranë me një tjetër dinamikë, padyshim të tjera konflikte, të tjera interesa. Dhe të gjitha këto kanë efektin e vet, por harta e re gjyqësore do të mund të përshtatet me situatën e re dhe magjistratët duhet të përshtaten me të. Por, procesi do shihet në vijim. Ne po i ndjekim edhe për shkak të ligjit, problematikat që dalin në raport me të drejtat e qytetarëve nga kjo hartë e re Gjyqësore. Çdo moment që ne do konstatojmë një situatë për të cilën duhet të ndërhyjmë, e para do ndërhyjmë, dhe e dyta padyshim që do jetë publike.
Gazetarja Anila Hoxha: Keni konstatuar ju problematikë deri më tani, nga janari deri në korrik, kur u implementua faza e tretë e hartës së re gjyqësore dhe keni bërë sugjerime si institucion?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Jo nuk kemi sugjerime, sepse këto janë pjesë e inspektimit. Dhe nëse nga këto rezultate konkludojnë, që padyshim prekin edhe dinamikën e hartës së re gjyqësore dhe padyshim duhet t’i japësh kohë të prodhojë rezultate dhe efekte, në mënyrë që të shohësh se çfarë po ndodh.
Gazetarja Anila Hoxha: Paraprakisht keni përfituar gjetje, të cilat mund t’i ndani me ne?
Inspektori i lartë i Drejtësisë Artur Metani: Po, kemi përftuar, por jemi ende në proces konsultimi me inspektorët, që kanë kryer inspektimin tematik dhe do doja që të respektoja edhe punën e tyre. Në momentin që do i përfundojmë dhe jemi duke i përpunuar shumë shpejt, edhe konsultimin me njëri-tjetrin, do i bëjmë publike padyshim, siç është bërë publik çdo inspektim, që është sot në faqen zyrtare të Inspektorit të Lartë të Drejtësisë.
Gazetarja Anila Hoxha: Sa është numri i prokurorëve dhe gjyqtarëve që ju i keni çuar për procedime të mëtejshme në KLP dhe KLGJ?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Atëherë, që nga momenti që kam marrë detyrën, numri i gjyqtarëve dhe prokurorëve, që janë proceduar disiplinarisht nga organet e Drejtësisë është 32 magjistratë. Janë më shumë gjyqtarë në këtë shifër. Janë propozuar masa nga shkarkimi deri tek vërejtje publike. Pra kjo është situate.
Gazetarja Anila Hoxha: Por ka pasur raste që edhe jeni refuzuar nga këshillat përkatës?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Atëherë në 32 raste të proceduar nga Inspektori i Lartë i Drejtësisë, nuk ka asnjë rast që Këshillat të mos kenë gjetur të drejta shkeljet e vërejtura nga ILD. Ndryshimi është tek masa e propozuar, me të cilën, ka rënë ose nuk ka rënë dakord Këshilli përkatës.
Gazetarja Anila Hoxha: Ku ngec ky procedim tek këshillat? Pse ata ndryshojnë, ose refuzojnë të japin të njëjtin vendim që kërkoni ju si ILD?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Këtu pastaj hyn në diskrecionin e organeve dhe padyshim çdokush është i pavarur, siç jam unë i pavarur të propozoj një masë të caktuar, padyshim edhe Këshilli është i pavarur ta miratojë, ose të mos e miratojë masën e propozuar. Ka të bëjë pastaj me këndvështrimin e secilit prej organeve për shkeljen e propozuar, si shkelje për të proceduar më tej dhe masën që vendos. E rëndësishme për ILD-në është padyshim masa, por më e rëndësishme është shkelja e konfirmuar nga Këshillat. Këtu nuk bëhet fjalë për procedurat e magjistratëve personalisht. Padyshim, nëse dikush ka shkelur ligjin, duhet të marrë atë që i takon. Por e rëndësishme është shkelja mbi të cilën është proceduar, sepse shkelja është një standard, që vendoset për të gjitha magjistratët e tjerë.
Gazetarja Anila Hoxha: A dëgjohet ILD nga KLP dhe KLGJ, përsa i takon gjyqtarëve dhe prokurorëve dhe verifikimit të tyre, referuar kërkesave që ju keni dorëzuar?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Përsa i takon bashkëpunimit, Inspektori i Lartë i Drejtësisë nuk ka asnjë shqetësim në raport me Këshillat. Siç e thashë, nuk ka asnjë rast që Këshillat të kenë thënë, apo të kenë vendosur, që gjetjet e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë nuk qëndrojnë. Ndryshimi është tek masa e propozuar nga ILD, në disa raste e pakonfirmuar nga Këshillat.
Gazetarja Anila Hoxha: Jeni të kënaqur ju me masat që kanë vendosur KLP dhe KLGJ? Apo jeni të pakënaqur?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Nuk kam asnjë emocion. Rëndësi ka që procesi ecën, rëndësi për mua ka shkelja, që ne evidentojmë. Ne nuk nisemi për të kontrolluar një gjyqtar X, apo një prokuror X, ne synojmë shkeljet dhe e rëndësishme për ne është shkelja. Në momentin që ne e provojmë shkeljen dhe prodhojmë një standard, që trupa e magjistratëve, që trupa e prokurorëve dhe gjyqtarëve ta kuptojë, që kjo përbën shkelje për ILD dhe për Këshillat. Ky është standardi më i lartë profesional mendoj unë, që edhe vendoset nga një organ, që kontrollon punën e gjyqtarëve dhe prokurorëve.
Gazetarja Anila Hoxha: Nga 2016-a, kur u miratua paketa e Reformës në Drejtësi, keni sugjerime se në çfarë pikash është më emergjente të ndryshojë ligji, duke prekur edhe kompetemcat e ILD-së, por edhe marrëveshjet mes dy “qeverive” KLP dhe KLGJ, atë të prokurorëve dhe gjyqtarëve?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Atëherë, edhe si natyrë personale dhe profesionale unë i jap kohë përgjithësisht proceseve të punës dhe mendoj që për ILD-në, nuk është pjekur ende koha, që të propozojë ndryshime në raport me kontrollin e punës së gjyqtarëve dhe prokurorëve. Ky sistem kërkon kohë të provohet. Do edhe pak kohë të provohet. Unë kam propozuar disa ndryshime në Kuvend, që nuk kanë të bëjnë me sistemin për të cilin flasim, por kanë të bëjnë me çështje kushtetuese, që kanë të bëjnë me zgjidhjen e problemit që unë kam sot, mungesën e inspektorëve magjistratë. Ligji parashikon që ILD ka një trupë inspektorësh, të përbërë, gjysma juristë me 15 vjet eksperiencë pune dhe gjysma janë magjistratë. Këtë gjysmën e dytë, unë nuk po arrij dot ta plotësoj, sepse nuk ka magjistratë për ta plotësuar. Për këtë arsye, i jam drejtuar Kuvendit dhe i kam thënë, që kjo është një situatë shqetësuese për ILD-në, sepse nuk arrij t’i përgjigjem në kohë dinamikës së zhvillimit të institucionit. Për këtë arsye kam propozuar ndryshimin e kritereve ligjore për të punësuar, apo komanduar inspektorë magjistratë, gjyqtarë. Nga 13 vite që e ka ligji sot, të ulet në 7 vite, aq sa janë kriteret për t’u emëruar gjyqtar apeli. Kjo është pjesë e diskutimeve. Unë e kuptoj, kjo duhet të ketë një diskutim sistemik dhe e pranoj, por çështja është se situata aktualisht është e tillë. Nuk ka inspektorë që vijnë nga magjistratura, apo trupa e magjistratëve.
Gazetarja Anila Hoxha: Një nga çështjet më të diskutuara ka qenë gjithashtu vendimi i një gjyqtareje në Gjykatën e Elbasanit, e cila dërgoi për qëndrim në shtëpi ish-ministrin e Brendshëm Saimir Tahiri. Pati reagime edhe nga ndërkombëtarët për këtë vendimmarrje. A ka nisur ILD një verifikim për gjyqtaren, e cila e dha këtë vendim? Dhe a keni verifikuar iu nga inspektimi, nëse është zbardhur apo jo ky vendim?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Atëherë, kjo pyetje m’u bë edhe në Kuvend, kur bëra raportimin vjetor të institucionit në seancë plenare. Përgjigja që dhashë atje ishte që deri në atë moment, ILD nuk ka nisur një hetim, sepse për aq sa ishte komentuar, apo deklaruar në media, nuk kishte ende një arsye të rëndësishme për ta bërë ILD-në, të ndërmerrte një hetim. Çështja është në ndjekje padyshim, për të parë se çfarë po ndodh. Por nga ana tjetër duhet evidentuar edhe fakti, që nuk ka një ankesë për këtë rast. Dhe pse e evidentoj këtë? Për mua është shumë e rëndësishme që të kuptohet, që ne duhet të përdorim dhe duhet të kuptojmë të përdorim sistemin e ankesave ndaj gjyqtarëve. Ankesat ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve nuk bëhen në ambiente publike, me deklarata publike, apo megjithë respektin për punën e medias, në media. Kjo nuk është mënyra e duhur. Unë e kuptoj median, por dua të më kuptoni edhe ju, në këtë që po them. Ka një çështje ligjore shumë të rëndësishme. Kur ILD-ja merr një ankesë nga një qytetar, e nëse qytetari nuk është i kënaqur me vendimin e marrë nga ILD-ja, ai ka të drejtën ta ankimojë në Këshillin përkatës, të Prokurorisë apo Gjyqësorit. Nëse ILD-ja fillon një çështje me iniciativën e vet, kushdo që mund të jetë i pakënaqur nga vendimi i marrë nga ILD-ja, nuk ka më të drejta ankimuese. Unë do të doja që vendimmarrjet e mia si Inspektori i Lartë i Drejtësisë të jenë të ankimueshme. Unë s’kam asnjë situatë për të diskutuar. Prandaj unë këmbëngul, kam tre vite që e them, se e vetmja mënyrë për t’ju drejtuar ILD në mënyrë kushtetuese është bërja e ankesës.
Gazetarja Anila Hoxha: Pse nuk u lejon ligji të bëni kontroll, apo të verifikoni kryesisht si institucion?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Po, por këtë po mundohem t’ju shpjegoj, që kur nisim hetim, verifikim kryesisht, natyrisht do dilte me një rezultat të caktuar. Ky rezultat mund t’i pëlqente disave dhe mund të mos u pëlqente disa të tjerëve. Kur nis me iniciativë, ky vendim që i pëlqen, ose s’i pëlqen disave, nuk është i ankimueshëm. Atëherë unë po them, përdorni sistemin që Kushtetuta ka ngritur. Paraqisni ankesë! Nëse nuk do u pëlqejë vendimi i ILD-së, keni të drejtë të ankimoni në Këshillin përkatës. Kaq e thjeshtë është!
Gazetarja Anila Hoxha: Zoti Berisha kërkoi dorëheqjen tuaj një ditë më parë. A keni një koment?
Inspektori i Lartë i Drejtësisë Artur Metani: Unë nuk kam dëshirë të merrem me komente politike, por do respektoj pyetjen tuaj. Për rastin konkret, por edhe kujdo tjetër, që ka ankesa apo akuza ndaj Inspektorit të Lartë të Drejtësisë ose Artur Metanit, i them që të shkojë në prokurori. Së dyti, çdokush që kërkon të intimidojë ose të ndikojë, apo të bëjë presion në punën e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë, ta harrojë! Ta harrojë!
